Bawełna – najpopularniejszy materiał świata
Bawełna to miękka przędza naturalna pozyskiwana z włókna otaczającego nasiona bawełnicy. Jest niekwestionowaną królową materiałów – i to nie tylko odzieżowych. Stosuje się ją do produkcji środków opatrunkowych, sieci rybackich, filtrów do kawy, a nawet prochu strzelniczego, banknotów czy ekskluzywnego papieru. Jej przydatność w wytwarzaniu wyrobów włókienniczych odkryto w V tysiącleciu p.n.e. w Indiach, choć przypuszcza się, że jeszcze wcześniej znana była ludom z terenów dzisiejszego Meksyku – w położonych na tych obszarach jaskiniach odkryto resztki materiałów bawełnianych, których wiek ocenia się na ok. 9 tysięcy lat. Do Europy bawełna trafiła dopiero w X wieku, ale upowszechniła się jeszcze później – na przełomie XVIII i XIX wieku, gdy pojawiły się pierwsze maszyny przyspieszające proces produkcji.
Szacuje się, że wartość światowej produkcji włókien bawełnianych co roku sięga 30 miliardów dolarów. Jak to się stało, że bawełna zrobiła tak zawrotną karierę? Powodów jest kilka, a każdy wynika z jej właściwości.
Zalety bawełny nie do przecenienia
Za największą zaletę bawełny uważa się higroskopijność, czyli zdolność do pochłaniania wilgoci. Jej włókna mogą wchłonąć nawet do 25% wody i mimo to nie sprawiać wrażenia mokrych. Dzięki temu doskonale sprawdzają się jako materiał do produkcji lekkich T-shirtów i bluzek na lato. Bawełna, w porównaniu do innych tkanin i dzianin naturalnych, jest także niezwykle wytrzymała, również na mokro. Można ją prać w wysokich temperaturach (a nawet gotować!) oraz często prasować bez straty na jakości. Z tego powodu mocno podkreśla się też jej higieniczność. Bawełna jest łagodna dla skóry (nie podrażnia ani nie uczula) oraz zachwycająco miękka w dotyku. W zależności od tego, w jaki sposób włókna są splecione, bawełniany materiał grzeje albo chłodzi, co jeszcze bardziej podnosi jego użyteczność w produkcji odzieży o wszelakim charakterze.
Słówko o wadach
Tak liczne zalety bawełny zdecydowanie przyćmiewają jej wady, ale dla porządku musimy wspomnieć i o nich. Materiały bawełniane wyróżniają się niską sprężystością, co sprawia, że szybko i łatwo się gniotą. Nie są też zbyt odporne na wilgoć. Jeśli zapomnisz wyciągnąć pranie z pralki, rzeczy wykonane z bawełny nabiorą nieprzyjemnego zapachu.
Len – synonim wysokiej jakości
Jeśli bawełnę nazywamy królową tkanin i dzianin odzieżowych, len należy uznać za króla. To jeden z najstarszych materiałów – służył ludziom już w czasach neolitu, czyli 7 tysięcy lat p.n.e. Współczesne wykopaliska dowiodły, że wyjątkowo wysoki status zdobył w starożytnym Egipcie, gdzie używano go do wykonywania szat dla faraonów i kapłanów, a także w mumifikacji zwłok.
Pola usłane niebieskim kwieciem tej rośliny na stałe wpisały się też w krajobraz Polski. Len był skarbem polskiej wsi – tkano z niego właściwie wszystko: od odzieży i bielizny, przez obrusy, aż po worki na ziarna. Pod koniec XIX wieku odkryło go miasto. Len stał się głównym materiałem w produkcji ubrań przeznaczonych do uprawiania, upowszechniającego się wtedy intensywnie, aktywnego wypoczynku. Gdy zaczęto z niego produkować pokrowce do ochrony automobilów, nabrał dodatkowo aury prestiżu – niewielu wszak mogło sobie pozwolić na tak elitarny pojazd i dodatki do niego.
Właściwości lnu – wprost z natury
Gdy myślisz o lnie, z pewnością przychodzą Ci do głowy takie określenia, jak „naturalny”, „delikatny” czy „ekologiczny”. To wszystko prawda – lniane materiały są bezpieczne dla skóry. Nie uczulają i nie podrażniają, nawet osób podatnych na alergie, a dzięki właściwościom antyseptycznym nie poddają się atakom bakterii i grzybów. Ponieważ len jako roślina jest odporny na inwazje szkodników, w jego uprawie stosuje się o wiele mniej pestycydów i chemikaliów niż w przypadku bawełny. Jeśli ruch zero waste jest Ci bliski, jeszcze bardziej polubisz ten materiał – w produkcji włókien lnianych jedynym odpadem staje się pył. Produkty wykonane z lnu są biodegradowalne.
Wśród zalet lnu na pierwsze miejsce zdecydowanie wybija się lekkość oraz przewiewność. Lniana odzież wykonana z tkanin o luźnym splocie genialnie sprawdza się latem – swobodnie przepuszcza powietrze, dając skórze możliwość oddychania. Dodatkową zaletą jest higroskopijność – dzięki temu, że włókna chłoną wilgoć, rozwiązują problem uciążliwej, doskwierającej latem potliwości. Jeśli dołożymy do tego lekkość i uczucie chłodu, jakie pozostawia na skórze len, uzyskamy materiał idealny na upały.
Len, jak wszystkie materiały pochodzące z roślin, jest mało sprężysty, co sprawia, że łatwo się gniecie. Tę drobną wadę przysłania jednak inna zaleta – wytrzymałość. Lnianą sukienkę czy bluzkę możesz prać i prasować na okrągło, a ona i tak będzie nienagannie się prezentować.
Jedwab = luksus
Jedwab jest jednym z najbardziej luksusowych materiałów odzieżowych. Jego historia nierozerwalnie wiąże się z Chinami. Jak mówi legenda, włókna jedwabiu odkryła Xi Lingshi, żona cesarza Huang Di. Gdy pewnego razu popijała herbatę pod drzewem morwy, do jej czarki wpadł owad. Usiłując wyłowić intruza, zauważyła, że przędzie on nić, którą nie sposób rozerwać. Tym owadem była gąsienica jedwabnika morwowego, a nicią – włókna jego oprzędów, z jakich produkuje się jedwab.
Historia z cesarzową Hi Lingshi i jedwabiem w rolach głównych miała wydarzyć się ponad 4 tysiące lat temu. Jedwabniki morwowe znano jednak w Chinach znacznie wcześniej – już 6–7 tysięcy lat temu, czego dowodem jest datowany na ten okres kubek z kości słoniowej, który zdobią wzory z tym owadem. Inne odnajdywane na terenach Państwa Środka znaleziska, takie jak narzędzia do wyplatania czy jedwabne gazy, dowodzą, że materiał ten powszechnie wykorzystywano już 3600 lat temu.
Proces wytwarzania jedwabiu stał się pilnie strzeżoną tajemnicą cesarzy, a jej zdradzenie karano śmiercią. Przez tysiące lat kolejni władcy dbali o zachowanie sekretu, budując wielkość Chin na sprzedawaniu materiału do Europy, która od razu go pokochała. Produkcja sukna nie była jednak – i nadal nie jest – prosta. Larwy jedwabnika, choć są zaledwie wielkości kciuka, pożerają olbrzymie ilości liści morwy lub dębu, jedząc bez przerwy przez 4–5 tygodni. Kiedy się najedzą, zaczynają tkać kokon, co trwa nawet do 8 dni. Składające się na niego włókna powstają z białkowej substancji, która pod wpływem powietrza twardnieje – jest cienka, ale tak wytrzymała, że z jedwabiu powstawało nie tylko sukno, ale też kamizelki kuloodporne, spadochrony, struny czy nici chirurgiczne.
Jedwab – symbol stylu i elegancji
Największą zaletą jedwabiu jest, mimo jego wytrzymałości, lekkość i miękkość. Wykonane z niego ubrania niemal niewyczuwalnie otulają ciało. Są też superprzyjemne w dotyku – gładkie i śliskie, a jednocześnie po prostu… piękne. Cudownie układają się na sylwetce, zwracając uwagę perłowym, dyskretnym połyskiem. Nic dziwnego, że z jedwabiu przez wieki tworzono wyłącznie wyjątkowe rzeczy – królewskie szaty, ornaty, stroje balowe czy eleganckie apaszki.
Noszenie jedwabiu jest bardzo przyjemne. Jego włókna, dzięki mikroskopijnym porom, sprawnie pochłaniają wilgoć. Jedwabne sukienki, bluzki czy garnitury dobrze sprawdzają się w upalny dzień, ponieważ absorbują nadmiar parującego potu, a następnie odprowadzają go na zewnątrz, pozostawiając skórę suchą i świeżą. Jednocześnie jedwab ma, podobnie jak wełna, zdolność zatrzymywania temperatury ciała, co sprawia, że zimą przyjemnie grzeje.
Dzięki temu, że struktura jedwabiu jest zbliżona do struktury ludzkiej skóry, materiał ten wyróżnia się hipoalergicznością. Nie przyciąga roztoczy, nie elektryzuje się ani nie wywołuje podrażnień czy alergii. Mając w swojej szafie jedwabne ubrania, zaoszczędzisz nieco czasu na prasowaniu, ponieważ jedwab, za sprawą wysokiej sprężystości, nie gniecie się i nie odkształca. Jest wytrzymały, choć prać należy go z ostrożnością – w chłodnej wodzie i przy użyciu delikatnych detergentów. Ważne jest także przechowywanie – jedwabne rzeczy najlepiej rozwieszać na wieszakach, z dala od promieni słonecznych, gdyż wystawione na ich działanie blakną.
Odzież wykonana z naturalnych materiałów to najlepszy wybór na co dzień – jest lekka, przewiewna i bezpieczna dla skóry. Podczas wizyt w sklepach, czy to stacjonarnych, czy internetowych, zawsze sprawdzaj składy ubrań. Choć początkowo rozszyfrowanie skrótów może sprawiać Ci drobne kłopoty, szybko nauczysz się, jak rozpoznawać materiały i dobierać je do swoich potrzeb.
Więcej o materiałach, zwłaszcza tych wykorzystywanych w produkcji odzieży sportowej, takich jak wełna merino czy funkcjonalne syntetyki w nurcie techwear, przeczytasz na blogu fitanu.com.
Źródło zdjęć: unsplash.com, pexels.com
